psychotherapies

​

Σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή Sandor Ferenczi ("Κυριακάτικες Νευρώσεις", 1919), κάποιος αδυνατεί να περάσει καλά σε μία κατά τεκμήριο χαλαρή και ψυχαγωγική ημέρα ως μία ασυνείδητη αυτοτιμωρία λόγω ενοχών. Το 1955 ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής James Cattell ερμήνευσε τη "θλίψη των εορτών" ως παλινδρόμηση σε παιδικά ψυχικά σχήματα, μία μορφή ασυνείδητης αντίδρασης προς τις υψηλές προσδοκίες για συναισθηματική εγγύτητα και οικογενειακή θαλπωρή που προβάλλονται έντονα την περίοδο αυτή, κατάστασης που επιβαρύνεται και από τις αυξημένες κοινωνικές και οικονομικές υποχρεώσεις. Μετατοπίστηκε ουσιαστικά η ερμηνεία από τη νευρωτική χαρακτηρολογία, που αφορά στο άτομο, προς την περιβαλλοντική επίδραση, που αφορά σε όλους.

​

Αυτή η θεώρηση παγιώθηκε, ωστόσο συν τω χρόνω, η "θλίψη των εορτών" συνδέθηκε και με μία συλλογική πεποίθηση (με τη βοήθεια και από ταινίες και λογοτεχνία) ότι λόγω της μαζικής αυτής επίδρασης αυξάνει και η ψυχοπαθολογία και ότι υπό το βάρος των προαναφερθέντων κοινωνικών στρεσσογόνων παραγόντων αυξάνουν τελικά και οι αυτοκτονίες. Σε αυτήν την αντίληψη φαίνεται να έχει συμβάλει και η σύγχυση της έννοιας της "θλίψης των εορτών" με αυτήν της "εποχικής καταθλιπτικής διαταραχής", μίας κλινικής έκφρασης της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής με εποχικά χαρακτηριστικά (από τα τέλη του φθινοπώρου μέχρι τις αρχές της άνοιξης), εν μέρει σε χρονική σύμπτωση όχι όμως σε αιτιοπαθογενετική σύνδεση με την περίοδο των εορτών. Οι σχετικές όμως έρευνες όπως και οι περισσότεροι ψυχοθεραπευτές συμφωνούν ότι κατά την περίοδο των εορτών υπάρχει κάποια αύξηση της δυσφορικής διάθεσης, όχι όμως και της ψυχοπαθολογίας.

 

Η "θλίψη των εορτών" μπορεί λοιπόν να μην είναι αυθύπαρκτη κλινική οντότητα αλλά δεν είναι ούτε "αστικός μύθος". Ο Ferenczi σωστά αναγνώρισε ότι προϋπάρχει κάποια νευρωτική "δεκτικότητα" ώστε να εκφραστούν συμπτώματα, ωστόσο οι γιορτές διαμορφώνουν ένα σαφές στρεσσογόνο πλαίσιο που σε κάποιο βαθμό επηρεάζει όλους ως συνισταμένη πολλών παραγόντων:

 

• διαμορφώνουν ένα ουτοπικό σενάριο ιδεωδών ανθρώπινων σχέσεων

• θυμίζουν όσους έχουν φύγει και τις γιορτές που περάσαμε μαζί τους

• υπενθυμίζουν ότι ίσως δεν μπορούμε να είμαστε όλα όσα θα θέλαμε

• μας φέρνουν σε επαφή με ανθρώπους που τον υπόλοιπο χρόνο αποφεύγουμε

• προβάλλουν πολυπληθείς και δυσβάσταχτες οικονομικές απαιτήσεις

• επιβαρύνουν λόγω αυξημένης κατανάλωσης φαγητών, γλυκών και αλκοόλ

 

Αντίστοιχα, σε ένα επίπεδο πρόληψης, υπάρχουν κάποιες γραμμές άμυνας:

 

• κρατήστε χαμηλά τις προσδοκίες σας στις οικογενειακές συναθροίσεις

• περιοριστείτε σε λογικό αριθμό δεσμεύσεων για το που θα πάτε και με ποιους

• μην κυνηγάτε οπωσδήποτε κάτι ξεχωριστό και πρωτόγνωρο επειδή είναι γιορτές

• εξορθολογείστε και προϋπολογίστε τις δαπάνες σας για δώρα και εξόδους

• αποφύγετε βουλιμικές επιθέσεις επειδή φαγητό, γλυκά και αλκοόλ είναι σε αφθονία

• ίσως δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για στοχοθέτηση, επειδή και μόνο αλλάζει η χρονιά

 

Αναζητήστε βοήθεια σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, αν αισθάνεστε πολύ καταθλιμμένοι, ειδικά την περίοδο μετά τις γιορτές.