​

Το να μιλάμε για το πως αισθανόμαστε είναι μία πρωτεύουσα στρατηγική πρόληψης. Δεν δείχνει αδυναμία αλλά αντίθετα τη θέληση να αναλάβουμε αυτό μας απασχολεί. Είναι υποστηρικτικό να αισθανόμαστε ότι κάποιος μας ακούει και μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά σε μία σχέση δίνοντας την ευκαιρία στον άλλο να μιλήσει και αυτός. Δεν χρειάζεται να μοιάζει με κάλεσμα σε συμβούλιο αλλά κάτι που αναπτύσσεται φυσικά μέσα σε ένα διάλογο και ακόμη κι αν αρχικά είναι κάπως άβολο συν τω χρόνω μπορεί να γίνει μέρος της καθημερινής μας συνδιαλλαγής.

​

Eίναι σημαντικό να κρατάμε την επικοινωνία με τις σχέσεις που έχουμε ανοικτή. Φίλοι και οικογένεια μπορούν να παρέχουν διαρκές και σταθερό αίσθημα κατανόησης, αποδοχής και υποστήριξης. Αν η προσωπική επαφή είναι δύσκολη, σήμερα υπάρχουν αναρίθμητοι τρόποι κοινωνικής επαφής και αξίζει τον κόπο να επενδύουμε σε μία σχέση που μας κάνει να αισθανόμαστε αγαπητοί και αποδεκτοί.

 

Είμαστε όλοι διαφορετικοί και το να αποδεχτούμε ότι είμαστε μοναδικοί είναι πιο υγιές από το να προσπαθούμε να μοιάσουμε σε κάποιον άλλο. Αναγνωρίζουμε και αποδεχόμαστε πού δεν τα καταφέρνουμε αλλά και πού είμαστε καλοί και βλέπουμε τις προοπτικές βελτίωσης με μικρά βήματα και σε ρεαλιστικό πλαίσιο. Αυτό ενισχύει την αυτοπεποίθηση στις δεξιότητές μας και μας βοηθάει να ανταπεξέλθουμε στις δύσκολες καταστάσεις.

 

Υπάρχουν στιγμές που απλά χρειαζόμαστε ένα διάλειμμα. Είναι ανεκτίμητο να δώσουμε σε "εμάς" λίγο χρόνο είτε πρόκειται για δέκα λεπτά εν μέσω της δουλειάς είτε για ένα Σαββατοκύριακο από την καθημερινότητα. Ανάλογα, μπορούμε να βάλουμε στη ζωή μας κάτι στο οποίο είμαστε καλοί. Αυτό το κριτήριο από μόνο του σημαίνει ότι μας αρέσει, μας χαλαρώνει και ενισχύει την αυτοπεποίθησή μας.

 

Οι ουσίες και το αλκοόλ δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να ανταπεξέλθουμε σε δύσκολες καταστάσεις. Τροποποιούν το συναίσθημα αλλά η δράση τους είναι βραχεία και η κατάχρησή τους μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό καθώς χρειάζονται συνεχώς και μεγαλύτερες δόσεις για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η περιστασιακή, ελαφρά, "κοινωνική" χρήση αλκοόλ είναι ψυχαγωγική για τους περισσότερους ανθρώπους. Καμία όμως ουσία δεν θα απευθυνθεί στην αιτία μίας συναισθηματικής κατάστασης.

 

Είναι χρήσιμο να ακούμε το σώμα μας. Ένα επαρκές πρόγραμμα ύπνου όπως και ένα διαιτολόγιο που ενδείκνυται για καλή φυσική υγεία είναι καλό και για την ψυχική μας υγεία. Ο εγκέφαλός μας χρειάζεται ξεκούραση και ισορροπημένη διατροφή για να λειτουργεί σωστά. Ανάλογη βοήθεια προσφέρει και η ήπια αλλά καθημερινή άσκηση. Πέραν των αθλημάτων ή του γυμναστηρίου αυτή μπορεί να εκπληρώνεται απλά και μέσω τροποποίησης της μετακίνησής μας ώστε να περιλαμβάνει περισσότερο περπάτημα.

 

Η πρόληψη, όπως και με τη σωματική μας υγεία, θα ενισχύσει αλλά δεν θα διασφαλίσει τη σταθερότητα της ψυχικής μας υγείας. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις που ο προβληματισμός και η ανασφάλεια παραμένουν, περιπτώσεις όπου υπάρχει διάχυτη η αίσθηση ότι κάτι λείπει από τη ζωή ή ότι κάτι δεν πάει καλά, περιπτώσεις όπου κυριαρχούν καθημερινά αρνητικά αισθήματα (π.χ. φόβος, λύπη, θυμός, ενοχές, ντροπή) και περιπτώσεις που εμφανίζεται ή συντηρείται έντονο και αδικαιολόγητο άγχος ενώ μπορεί να παρουσιαστεί και πιο ειδική συμπτωματολογία (π.χ. κρίσεις πανικού, φοβίες, επίμονες βασανιστικές σκέψεις ή συμπεριφορές, απόγνωση) με συνακόλουθη έκπτωση στη λειτουργικότητα της καθημερινότητάς μας (διατάραξη σχέσεων, εργασιακά προβλήματα, απομόνωση).

​

Το πρώτο βήμα εν τούτοις είναι να απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας και να αποφύγετε τις "αυτο-διαγνώσεις" μέσω του διαδικτύου ή μέσω πληροφοριών από φίλους "που ήξεραν κάποιον που το είχε αυτό", καθώς η κλινική διάγνωση είναι διαδικασία σύνθετη και οφείλει να είναι εξατομικευμένη.​ Αναζητήστε επαγγελματίες με πιστοποιήσεις σε κάθε επίπεδο, ήτοι να είναι απόφοιτοι σχολών ΑΕΙ και να κατέχουν τη σχετική άδεια άσκησης επαγγέλματος από το κράτος, να έχουν ακολουθήσει κάποια ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση, να έχουν υποβληθεί οι ίδιοι σε ψυχοθεραπεία και να έχουν κάποια χρόνια ψυχοθεραπευτικής δουλειάς υπό εποπτεία. Οι επαγγελματίες ψυχολόγοι/ψυχοθεραπευτές θα κατανοήσουν πέρα από την περιγραφή, θα διαφοροδιαγνώσουν την αιτιοπαθογένεια και θα συστήσουν την ενδεδειγμένη θεραπευτική προσέγγιση είτε πρόκειται για ψυχοθεραπεία είτε παραπομπή για συνταγογράφηση ή περαιτέρω αξιολόγηση σε όμορη ιατρική ή και άλλη ειδικότητα είτε κάποιο συνδυασμό αυτών. ​

 

Εφόσον κριθεί αναγκαία η φαρμακευτική αγωγή, καλό είναι να γνωρίζετε ότι τα σύγχρονα ψυχοφάρμακα είναι στην πλειοψηφία τους σκευάσματα με εκλεκτικές δραστικές ουσίες και λιγοστές παρενέργειες, που απευθύνονται στο σύμπτωμα με επάρκεια διασφαλίζοντας καλή λειτουργικότητα και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Δεν απευθύνονται ωστόσο στην υποκείμενη ψυχολογική κατάσταση απ' όπου προέρχεται το σύμπτωμα ενώ η διακοπή τους αφήνει ανοιχτή την περίπτωση υποτροπής της συμπτωματολογίας. Η ψυχοθεραπεία από την άλλη, αφορά σε συνολική διαχείριση της ψυχολογίας, συμπεριλαμβανομένης της εκάστοτε συμπτωματολογίας. Απώτερος στόχος είναι να κατασταθεί συνειδητά διαχειρίσιμη η ενδοψυχική σύγκρουση που παράγει το σύμπτωμα προκειμένου να πάυσει ή να ελαχιστοποιηθεί η συμπτωματολογία και να περιοριστεί η εν δυνάμει υποτροπή της. Πρόκειται για σαφώς πιο βραδεία θεραπευτική διαδικασία και η αποτελεσματικότητά της κρίνεται από πολλούς παράγοντες, που θα σας εκθέσει ο ψυχοθεραπευτής σας.​

 

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι η πεποίθηση πως η θεραπεία είναι καλή όταν κάνει τον θεραπευόμενο να αισθάνεται καλά ή όταν είναι σαφώς προσδιορισμένη και κυλάει ομαλά χωρίς δυσκολίες, δεύτερες σκέψεις και αναζητήσεις είναι εσφαλμένη. Μοιάζει με την πεποίθηση που ορίζει ως καλό εκείνο το γάμο όπου όλα πάντοτε οφείλουν να είναι καλά χωρίς προβλήματα. Αντιθέτως, βασικό συστατικό σε έναν καλό γάμο και γενικά σε μία καλή σχέση είναι η ικανότητα να εντοπίζονται και να επιλύονται τα προβλήματα όταν αυτά προκύπτουν. Η ψυχοθεραπεία στον πυρήνα της δεν είναι παρά σχέση μεταξύ ανθρώπων και ως τέτοια ούτε μπορεί αλλά ούτε και οφείλει να είναι τέλεια. Αντίθετα, αθροίζει όλες τις εμπειρίες εξωτερικές και εσωτερικές, συνειδητές και ασυνείδητες, που προκύπτουν από την ίδια την "ατελή" ψυχοθεραπευτική σχέση. Ως διαδικασία υπόκειται σε σφάλματα και προκλήσεις, απελευθερώνει αισθήματα (ενίοτε ακραία, ποτέ όμως αναίτια) και μπορεί να οδηγήσει σε περιοχές ξένες και ανεξερεύνητες. Συνήθως με θετικό αποτέλεσμα. ​Από μία ψυχοθεραπεία προσδοκούμε να είναι "επαρκώς καλή*" ώστε να είναι και αποτελεσματική!

​

____________________________

* Πρόκειται για παραλλαγή στην έννοια της "επαρκώς καλής μητέρας" (good enough mother), που εισηγήθηκε ο παιδίατρος και ψυχαναλυτής Donald Winnicott (1958). O σημαίνων ρόλος μίας επαρκώς καλής μητέρας είναι να προσαρμόζεται στο βρέφος προσδίδοντάς του ένα αίσθημα ελέγχου και "παντοδυναμίας" καθιστώντας έτσι δυνατή τη σύνδεση μεταξύ τους και διαμορφώνοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον ("holding environment") που θα επιτρέψει τελικά στο βρέφος να μεταβεί με τους δικούς του ρυθμούς σε μια πιο αυτόνομη θέση.

​​

​​​